از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب دیگر کمتر بتوان ملتی را یافت که معترض نباشد. این اخبار دیگر چندان حساسیت و توجهی برنمی‌انگیزند. اما اعتراض‌های خیابانی در دوکشور، این روزها تحلیلگران را متعجب کرده و به موضوع روز تبدیل شده‌است. این دو کشور یعنی برزیل و ترکیه، شباهت‌های زیادی با هم دارند و به‌خاطر موقعیت اقتصادی، شرایط اجتماعی و محبوبیت سیاسی رهبرانشان، کسی پیش‌بینی نمی‌کرد که صحنه اعتراض‌های چنین گسترده خیابانی با شعار سرنگونی دولت باشند.
برزیل و ترکیه هر دو از کشورهای در حال توسعه جهان هستند که در یک دهه گذشته و با سیاست‌های تحسین‌شده حاکمان از بحران اقتصادی و رکود سرسام‌آور بیرون آمدند و اکنون در جمع 10اقتصاد برتر دنیا هستند. در ترکیه رجب طیب اردوغان با حزب عدالت و توسعه تا‌کنون 3دوره با رأی بالای 50درصد در انتخابات پیروز شده و تا همین چند روز پیش همه فکر می‌کردند به‌خاطر موفقیت‌های اقتصادی و مهار قدرت نظامیان و سیاست خارجی موفقش، مرد محبوب ترک‌هاست.
در برزیل لولا داسیلوا رئیس‌جمهور قبلی از اوایل دهه 2000قدرت را به‌دست گرفت و طی یک دهه بیش از 40میلیون نفر در این کشور از فقر بیرون آمدند و جزو طبقه متوسط شدند. داسیلوا به‌خاطر این سیاست‌های موفق محبوب‌ترین رئیس‌جمهور برزیل لقب گرفت و در اوج محبوبیت، قدرت را به خانم دیلما روسف همکار نزدیک و هم‌حزبی‌اش تحویل داد.
2 سال از ریاست‌جمهوری خانم روسف با 70درصد محبوبیت و اقبال مردمی می‌گذرد و ثبات و موفقیت اقتصادی برزیل الگویی برای آمریکای لاتین شده‌است. ماهیت اعتراض‌های خیابانی این روزها در برزیل با ترکیه متفاوت است. در ترکیه اعتراض‌ها از جنس سیاسی است اما در برزیل مطالبات مردم اقتصادی است. اما آنچه صدها هزار نفر را در این دو کشور به خیابان‌ها کشانده، خشم آن دسته از شهروندانی است که احساس فراموش‌شدگی کرده‌اند و با این اعتراض‌های خیابانی، می‌خواهند حضور خود را به دولت دمکراتیک منتخب گوشزد کنند.
در ترکیه جرقه تظاهرات، با اعتراض یک گروه طرفدار محیط‌زیست به تخریب پارکی در گوشه میدان تقسیم زده شد. درخواست عدم‌تخریب فضای سبز طی 2روز به جنبشی برای سرنگونی دولت اردوغان تبدیل شد. به‌طوری‌که حتی بعد از کوتاه آمدن دولت در تخریب پارک، این اعتراض‌ها همچنان ادامه دارد. صدها هزار نفری که در 3هفته گذشته در شهرهای مختلف ترکیه علیه شخص اردوغان تظاهرات کردند و شعار دادند، او را به یکجانبه‌گرایی و مستبد بودن متهم می‌کنند و می‌گویند که او مطالبات طرفداران و رای‌دهندگان به حزب حاکم عدالت و توسعه را در دستور کارش قرار داده و می‌خواهد این مطالبات را به همه مردم ترکیه تحمیل کند.
معترضان خیابانی ترکیه عمدتا از سکولارها هستند. البته گروه‌های حقوق‌بشری طرفداران آزادی بیان و آزادی‌های مدنی و روزنامه‌نگاران و فعالان رسانه هم در جمع مخالفان اردوغان هستند. در برزیل جرقه تظاهرات با اعتراض به افزایش 9سنتی قیمت بلیت اتوبوس در شهر سائوپائولو زده شد. این اعتراض ناگهان طی 2روز بزرگ‌ترین تظاهرات 2دهه گذشته برزیل را در چندین شهر رقم زد. درخواست بهبود سیستم حمل‌ونقل ناگهان به مطالبه استیضاح رئیس‌جمهور به‌خاطر فساد تبدیل شد.
وقتی مردم سائوپائولو به افزایش قیمت بلیت اتوبوس و هزینه‌های گزاف میزبانی جام کنفدراسیون‌ها اعتراض می‌کردند، شهردار این شهر در برزیل نبود و کیلومترها دورتر در پاریس تلاش می‌کرد میزبانی یک رویداد جهانی دیگر یعنی اکسپوی جهانی را برای سال 2020 بگیرد. این در حالی است که سال آینده برزیل میزبان جام جهانی است و سال 2016هم میزبان بازی‌های المپیک تابستانی. همین میزبانی‌های پی‌درپی که هزینه‌های سنگینی برای برزیل به‌دنبال داشته یکی از اصلی‌ترین دلایل اعتراض‌های گسترده در روزهای گذشته است.
یکی از شعارهای معترضان در روزهای اخیر این بود: استادیوم‌های جهان اولی، مدارس و بیمارستان‌های جهان سومی. نرخ بیکاری جوانان در برزیل بسیار پایین است و از این نظر در شرایط کنونی جهان، یک رکورد به‌حساب می‌آید. استاندارد زندگی مردم در برزیل در یک دهه گذشته به‌طور چشمگیری رشد داشته‌است و میلیون‌ها نفر از فقر بیرون آمده و به طبقه متوسط مطالبه‌گر پیوسته‌اند. این طبقه متوسط در عین ستایش پیشرفت‌های سال‌های گذشته، همه رفتارهای دولت را زیرنظر می‌گیرد و به خطاها اعتراض می‌کند. برزیلی‌ها مالیات بالایی می‌پردازند و از این نظر در ردیف کشورهای ثروتمند جهان هستند.
اما به نسبت این مالیات بالا، خدمات عمومی خوبی دریافت نمی‌کنند. در این میان هزینه حمل‌ونقل در شهرهای بزرگی مانند سائوپائولو بسیار بالاست. یک کارگر در این شهر برای استفاده از سیستم حمل‌ونقل شلوغ، آلوده و بدون سیستم تهویه وخنک کننده، باید یک ششم حقوق ماهانه خود را بپردازد. برزیلی‌ها این روزها را برای نشان دادن اعتراض خود به دولت انتخاب کرده‌اند چون میزبانی مسابقات جام کنفدراسیون‌ها، برزیل را در مقابل دوربین‌های رسانه‌های جهان قرار داده و خبرنگاران خارجی زیادی در این کشور مستقر هستند.
دولت‌ها در برزیل و ترکیه به پشتوانه رأی بالا و محبوبیت سال‌های گذشته، بی‌محابا شده‌بودند و به نقد رسانه‌ها و مخالفانشان درباره آن بخش از سیاست‌هایی که غلط و پرهزینه است، گوش نمی‌دادند. در ترکیه، به مخالفان با حبس و تنبیه پاسخ داده می‌شد و به همین‌خاطر این کشور امسال بیشترین شمار روزنامه‌نگاران زندانی را داشت. اعتراض‌های خیابانی این روزها به خانم روسف و آقای اردوغان گوشزد کرد که سیاست‌هایشان مخالفان جدی دارد که برای ابراز اعتراضشان، تا انتخابات سال آینده صبر نمی‌کنند.
